Elkano
Elkano Fundazioa
500 urte, Elkanok Lurraren lehen zirkumnabegazioa burutu zuela. Ezagutu Elkano Fundazioaren Lana.
500 urte, Elkanok Lurraren lehen zirkumnabegazioa burutu zuela. Ezagutu Elkano Fundazioaren Lana.
Mutrikuko biztanleek urtean arrantzatzen zuten lehen balea Gaztelako erregeari ematen zioten. 1200. urtean, Alfontso VIII.ak errenta hori Done Jakueren zaldun-ordenari eman zion dohaintzan, eta badirudi erabakia ez zutela gogo onez hartu mutrikuarrek: beldur ziren, ez ote ziren bilakatuko gero eta errenta eta pribilejio gehiago eskatzen ari ziren jauntxo batzuen menpeko. Horregatik, beren herria errege-hiribildu bilakatzea erabaki zuten: hiribildu horiek erregearen jurisdikzioaren mende zeuden esklusiboki, eta ez zuten jauntxo bakar bati ere eskubideak ordaintzeko betebeharrik. Izendapen hori lortzeko kudeaketa luze eta neketsuei aurre egin behar izan zieten gortean, baina hainbat mendetan zehar garatzen zuten balea arrantzari esker, bazuten behar adina botere ekonomiko. 1209 inguruan bilakatu zen Mutriku hiribildu. Orduz geroztik, ez zuten errentarik ordaindu, eta beren etekinak itsas jarduerak hobetzera bideratu ahal izan zituzten: horrela eraiki zuten XIII. mendean moila, Gipuzkoako zaharrena.
Mutrikuko biztanleek urtean arrantzatzen zuten lehen balea Gaztelako erregeari ematen zioten. 1200. urtean, Alfontso VIII.ak errenta hori Done Jakueren zaldun-ordenari eman zion dohaintzan, eta badirudi erabakia ez zutela gogo onez hartu mutrikuarrek: beldur ziren, ez ote ziren bilakatuko gero eta errenta eta pribilejio gehiago eskatzen ari ziren jauntxo batzuen menpeko. Horregatik, beren herria errege-hiribildu bilakatzea erabaki zuten: hiribildu horiek erregearen jurisdikzioaren mende zeuden esklusiboki, eta ez zuten jauntxo bakar bati ere eskubideak ordaintzeko betebeharrik. Izendapen hori lortzeko kudeaketa luze eta neketsuei aurre egin behar izan zieten gortean, baina hainbat mendetan zehar garatzen zuten balea arrantzari esker, bazuten behar adina botere ekonomiko. 1209 inguruan bilakatu zen Mutriku hiribildu. Orduz geroztik, ez zuten errentarik ordaindu, eta beren etekinak itsas jarduerak hobetzera bideratu ahal izan zituzten: horrela eraiki zuten XIII. mendean moila, Gipuzkoako zaharrena.
Mutrikuko biztanleek urtean arrantzatzen zuten lehen balea Gaztelako erregeari ematen zioten. 1200. urtean, Alfontso VIII.ak errenta hori Done Jakueren zaldun-ordenari eman zion dohaintzan, eta badirudi erabakia ez zutela gogo onez hartu mutrikuarrek: beldur ziren, ez ote ziren bilakatuko gero eta errenta eta pribilejio gehiago eskatzen ari ziren jauntxo batzuen menpeko. Horregatik, beren herria errege-hiribildu bilakatzea erabaki zuten: hiribildu horiek erregearen jurisdikzioaren mende zeuden esklusiboki, eta ez zuten jauntxo bakar bati ere eskubideak ordaintzeko betebeharrik. Izendapen hori lortzeko kudeaketa luze eta neketsuei aurre egin behar izan zieten gortean, baina hainbat mendetan zehar garatzen zuten balea arrantzari esker, bazuten behar adina botere ekonomiko. 1209 inguruan bilakatu zen Mutriku hiribildu. Orduz geroztik, ez zuten errentarik ordaindu, eta beren etekinak itsas jarduerak hobetzera bideratu ahal izan zituzten: horrela eraiki zuten XIII. mendean moila, Gipuzkoako zaharrena.
Mutrikuko biztanleek urtean arrantzatzen zuten lehen balea Gaztelako erregeari ematen zioten. 1200. urtean, Alfontso VIII.ak errenta hori Done Jakueren zaldun-ordenari eman zion dohaintzan, eta badirudi erabakia ez zutela gogo onez hartu mutrikuarrek: beldur ziren, ez ote ziren bilakatuko gero eta errenta eta pribilejio gehiago eskatzen ari ziren jauntxo batzuen menpeko. Horregatik, beren herria errege-hiribildu bilakatzea erabaki zuten: hiribildu horiek erregearen jurisdikzioaren mende zeuden esklusiboki, eta ez zuten jauntxo bakar bati ere eskubideak ordaintzeko betebeharrik. Izendapen hori lortzeko kudeaketa luze eta neketsuei aurre egin behar izan zieten gortean, baina hainbat mendetan zehar garatzen zuten balea arrantzari esker, bazuten behar adina botere ekonomiko. 1209 inguruan bilakatu zen Mutriku hiribildu. Orduz geroztik, ez zuten errentarik ordaindu, eta beren etekinak itsas jarduerak hobetzera bideratu ahal izan zituzten: horrela eraiki zuten XIII. mendean moila, Gipuzkoako zaharrena.
Astigarribiako San Andres elizako burualdea, ferra-arkuko leiho ederrarekin, Euskal Herriko lan mozarabiar gailena da. Tenplua X. eta XI. mendeen artean eraiki zuten, euskal kostaldeko ingurune estrategikoenetako bateko parrokia modura: Astigarribiako herrixka, Deba ibaiaren ertzean, itsasotik oso hurbil, erromatar garaitik populatua. Ibaiak egiten zituen Ipuscuako lurraldeko mendebaldeko muga-lanak. 1080. urtearen bueltan, Lope Iñiguez Bizkaiko jaunak, Errioxako Kukullako Donemiliaga monasterioari eman zion eremu hori dohaintzan, bertako “arrantzarako portuak” barne. Ez ditugu portu horien kokapenak ezagutzen, baina Astigarribiak ibaiaren ertzean ontziraleku garrantzitsua ere bazuen: giladun itsasontziak bertaraino iritsi zitezkeen itsasgoretan, eta bertatik, azpia zapala zuten gabarrak ibaian gora abiatzen ziren Altzolaraino (Elgoibar). Horregatik, komunikazio-ardatz bilakatu zen. XIX. mendera arte, Astigarribian Bizkaitik ekarritako burdin mea deskargatzen zuten, eta bertatik Deba ibarreko zein Urola ibarreko goi arroan barnako burdinoletara banatzen zuten. Elizaren eta ibaiaren artean X. mende amaiera eta XI. mende hasiera arteko haizeola baten aztarnak agertu ziren (artean, makineria mugitzeko uraren indarra erabiltzen ez zuten burdinola zaharrak), burdinaren erredukziorako lau labez hornitua.
Gaur egungo Torre baserria Astigarribia leinuaren dorretxea zen eta bertatik gauzatzen zuten portuaren gaineko agintea: bertan finkatutako errenderian pisatzen ziren ibaian zehar garraiatzen ziren mea eta burdina, eta zergak kobratzen zitzaizkien.
Astigarribiako San Andres elizako burualdea, ferra-arkuko leiho ederrarekin, Euskal Herriko lan mozarabiar gailena da. Tenplua X. eta XI. mendeen artean eraiki zuten, euskal kostaldeko ingurune estrategikoenetako bateko parrokia modura: Astigarribiako herrixka, Deba ibaiaren ertzean, itsasotik oso hurbil, erromatar garaitik populatua. Ibaiak egiten zituen Ipuscuako lurraldeko mendebaldeko muga-lanak. 1080. urtearen bueltan, Lope Iñiguez Bizkaiko jaunak, Errioxako Kukullako Donemiliaga monasterioari eman zion eremu hori dohaintzan, bertako “arrantzarako portuak” barne. Ez ditugu portu horien kokapenak ezagutzen, baina Astigarribiak ibaiaren ertzean ontziraleku garrantzitsua ere bazuen: giladun itsasontziak bertaraino iritsi zitezkeen itsasgoretan, eta bertatik, azpia zapala zuten gabarrak ibaian gora abiatzen ziren Altzolaraino (Elgoibar). Horregatik, komunikazio-ardatz bilakatu zen. XIX. mendera arte, Astigarribian Bizkaitik ekarritako burdin mea deskargatzen zuten, eta bertatik Deba ibarreko zein Urola ibarreko goi arroan barnako burdinoletara banatzen zuten. Elizaren eta ibaiaren artean X. mende amaiera eta XI. mende hasiera arteko haizeola baten aztarnak agertu ziren (artean, makineria mugitzeko uraren indarra erabiltzen ez zuten burdinola zaharrak), burdinaren erredukziorako lau labez hornitua.
Gaur egungo Torre baserria Astigarribia leinuaren dorretxea zen eta bertatik gauzatzen zuten portuaren gaineko agintea: bertan finkatutako errenderian pisatzen ziren ibaian zehar garraiatzen ziren mea eta burdina, eta zergak kobratzen zitzaizkien.
Astigarribiako San Andres elizako burualdea, ferra-arkuko leiho ederrarekin, Euskal Herriko lan mozarabiar gailena da. Tenplua X. eta XI. mendeen artean eraiki zuten, euskal kostaldeko ingurune estrategikoenetako bateko parrokia modura: Astigarribiako herrixka, Deba ibaiaren ertzean, itsasotik oso hurbil, erromatar garaitik populatua. Ibaiak egiten zituen Ipuscuako lurraldeko mendebaldeko muga-lanak. 1080. urtearen bueltan, Lope Iñiguez Bizkaiko jaunak, Errioxako Kukullako Donemiliaga monasterioari eman zion eremu hori dohaintzan, bertako “arrantzarako portuak” barne. Ez ditugu portu horien kokapenak ezagutzen, baina Astigarribiak ibaiaren ertzean ontziraleku garrantzitsua ere bazuen: giladun itsasontziak bertaraino iritsi zitezkeen itsasgoretan, eta bertatik, azpia zapala zuten gabarrak ibaian gora abiatzen ziren Altzolaraino (Elgoibar). Horregatik, komunikazio-ardatz bilakatu zen. XIX. mendera arte, Astigarribian Bizkaitik ekarritako burdin mea deskargatzen zuten, eta bertatik Deba ibarreko zein Urola ibarreko goi arroan barnako burdinoletara banatzen zuten. Elizaren eta ibaiaren artean X. mende amaiera eta XI. mende hasiera arteko haizeola baten aztarnak agertu ziren (artean, makineria mugitzeko uraren indarra erabiltzen ez zuten burdinola zaharrak), burdinaren erredukziorako lau labez hornitua.
Gaur egungo Torre baserria Astigarribia leinuaren dorretxea zen eta bertatik gauzatzen zuten portuaren gaineko agintea: bertan finkatutako errenderian pisatzen ziren ibaian zehar garraiatzen ziren mea eta burdina, eta zergak kobratzen zitzaizkien.
Astigarribiako San Andres elizako burualdea, ferra-arkuko leiho ederrarekin, Euskal Herriko lan mozarabiar gailena da. Tenplua X. eta XI. mendeen artean eraiki zuten, euskal kostaldeko ingurune estrategikoenetako bateko parrokia modura: Astigarribiako herrixka, Deba ibaiaren ertzean, itsasotik oso hurbil, erromatar garaitik populatua. Ibaiak egiten zituen Ipuscuako lurraldeko mendebaldeko muga-lanak. 1080. urtearen bueltan, Lope Iñiguez Bizkaiko jaunak, Errioxako Kukullako Donemiliaga monasterioari eman zion eremu hori dohaintzan, bertako “arrantzarako portuak” barne. Ez ditugu portu horien kokapenak ezagutzen, baina Astigarribiak ibaiaren ertzean ontziraleku garrantzitsua ere bazuen: giladun itsasontziak bertaraino iritsi zitezkeen itsasgoretan, eta bertatik, azpia zapala zuten gabarrak ibaian gora abiatzen ziren Altzolaraino (Elgoibar). Horregatik, komunikazio-ardatz bilakatu zen. XIX. mendera arte, Astigarribian Bizkaitik ekarritako burdin mea deskargatzen zuten, eta bertatik Deba ibarreko zein Urola ibarreko goi arroan barnako burdinoletara banatzen zuten. Elizaren eta ibaiaren artean X. mende amaiera eta XI. mende hasiera arteko haizeola baten aztarnak agertu ziren (artean, makineria mugitzeko uraren indarra erabiltzen ez zuten burdinola zaharrak), burdinaren erredukziorako lau labez hornitua.
Gaur egungo Torre baserria Astigarribia leinuaren dorretxea zen eta bertatik gauzatzen zuten portuaren gaineko agintea: bertan finkatutako errenderian pisatzen ziren ibaian zehar garraiatzen ziren mea eta burdina, eta zergak kobratzen zitzaizkien.
Gipuzkoan dauden bi ama birjin erromaniko bakarrak kostaldean daude. Horrek adierazten du Erdi Aroan, botere handieneko herriak kostaldean zeudela: horietako bat Irunen lekutzen den Junkaleko Ama Birjina da, eta bestea XII. mendeko Itziarko Ama Birjina, marinelen zaindari gisa gurtua. Itziarko santutegia, muino baten goialdean lekutua, erreferentzia gisa baliatzen zuten ontziek, eta XI. eta XII. mendeetan Itziarko Bailarako burualde politiko eta espirituala zen (Bailarak Ipuscuako lurraldea banatzeko lurralde-mugapeak ziren). Itziarko herrixkak 1294an eskuratu zuen hiribildu maila, bere Bailaran kokatutako gainerako herrixken gaineko jurisdikzioarekin.
Gipuzkoan dauden bi ama birjin erromaniko bakarrak kostaldean daude. Horrek adierazten du Erdi Aroan, botere handieneko herriak kostaldean zeudela: horietako bat Irunen lekutzen den Junkaleko Ama Birjina da, eta bestea XII. mendeko Itziarko Ama Birjina, marinelen zaindari gisa gurtua. Itziarko santutegia, muino baten goialdean lekutua, erreferentzia gisa baliatzen zuten ontziek, eta XI. eta XII. mendeetan Itziarko Bailarako burualde politiko eta espirituala zen (Bailarak Ipuscuako lurraldea banatzeko lurralde-mugapeak ziren). Itziarko herrixkak 1294an eskuratu zuen hiribildu maila, bere Bailaran kokatutako gainerako herrixken gaineko jurisdikzioarekin.
Gipuzkoan dauden bi ama birjin erromaniko bakarrak kostaldean daude. Horrek adierazten du Erdi Aroan, botere handieneko herriak kostaldean zeudela: horietako bat Irunen lekutzen den Junkaleko Ama Birjina da, eta bestea XII. mendeko Itziarko Ama Birjina, marinelen zaindari gisa gurtua. Itziarko santutegia, muino baten goialdean lekutua, erreferentzia gisa baliatzen zuten ontziek, eta XI. eta XII. mendeetan Itziarko Bailarako burualde politiko eta espirituala zen (Bailarak Ipuscuako lurraldea banatzeko lurralde-mugapeak ziren). Itziarko herrixkak 1294an eskuratu zuen hiribildu maila, bere Bailaran kokatutako gainerako herrixken gaineko jurisdikzioarekin.
Gipuzkoan dauden bi ama birjin erromaniko bakarrak kostaldean daude. Horrek adierazten du Erdi Aroan, botere handieneko herriak kostaldean zeudela: horietako bat Irunen lekutzen den Junkaleko Ama Birjina da, eta bestea XII. mendeko Itziarko Ama Birjina, marinelen zaindari gisa gurtua. Itziarko santutegia, muino baten goialdean lekutua, erreferentzia gisa baliatzen zuten ontziek, eta XI. eta XII. mendeetan Itziarko Bailarako burualde politiko eta espirituala zen (Bailarak Ipuscuako lurraldea banatzeko lurralde-mugapeak ziren). Itziarko herrixkak 1294an eskuratu zuen hiribildu maila, bere Bailaran kokatutako gainerako herrixken gaineko jurisdikzioarekin.
XIX. mendera arte egun Amaia plaza dagoen eremuan lekutzen zen Zumaiako portu zaharrean gailentzen zen muinoan kokatzen dira San Pedro parrokia eta Presako Torrea. Presako Torrea marea-errota baten eraikin zaharretatik ikusgai dagoen aztarna bakarra da. Presaren uharkak gaur egungo Mareaerrota plazak eta Ardantzabidea kaleak osatzen duten eremu osoa hartzen zuen. Itsasgoretan urez betetzen zenez, beti zegoen funtzionamenduan, gainontzeko erreka-errotak geldi arazten lehorteen eraginik gabe. Jarduera biziko Zumaiako portuan zegoen azpiegitura nagusienetako bat zen. Bertatik, Erdi Aroaz geroztik, burdina esportatzen zen Europa iparraldeko herrialdeetara, eta lurralde haietatik zerealak ekartzen ziren. Bere garrantziaren zantzu bat: gutxienez 1203az geroztik, Nafarroako Erreinuan zegoen Orreagako Kolegiata ahaltsua zen Zumaiako parrokiaren eta Dorre izeneko lau erroten jabea. Ekonomia eta erlijio gune honen inguruan lekutzen zen arrantzaleen eta marinelen herrixka horrek 1347. urtean erdietsi zuen hiribildu maila.
XIX. mendera arte egun Amaia plaza dagoen eremuan lekutzen zen Zumaiako portu zaharrean gailentzen zen muinoan kokatzen dira San Pedro parrokia eta Presako Torrea. Presako Torrea marea-errota baten eraikin zaharretatik ikusgai dagoen aztarna bakarra da. Presaren uharkak gaur egungo Mareaerrota plazak eta Ardantzabidea kaleak osatzen duten eremu osoa hartzen zuen. Itsasgoretan urez betetzen zenez, beti zegoen funtzionamenduan, gainontzeko erreka-errotak geldi arazten lehorteen eraginik gabe. Jarduera biziko Zumaiako portuan zegoen azpiegitura nagusienetako bat zen. Bertatik, Erdi Aroaz geroztik, burdina esportatzen zen Europa iparraldeko herrialdeetara, eta lurralde haietatik zerealak ekartzen ziren. Bere garrantziaren zantzu bat: gutxienez 1203az geroztik, Nafarroako Erreinuan zegoen Orreagako Kolegiata ahaltsua zen Zumaiako parrokiaren eta Dorre izeneko lau erroten jabea. Ekonomia eta erlijio gune honen inguruan lekutzen zen arrantzaleen eta marinelen herrixka horrek 1347. urtean erdietsi zuen hiribildu maila.
XIX. mendera arte egun Amaia plaza dagoen eremuan lekutzen zen Zumaiako portu zaharrean gailentzen zen muinoan kokatzen dira San Pedro parrokia eta Presako Torrea. Presako Torrea marea-errota baten eraikin zaharretatik ikusgai dagoen aztarna bakarra da. Presaren uharkak gaur egungo Mareaerrota plazak eta Ardantzabidea kaleak osatzen duten eremu osoa hartzen zuen. Itsasgoretan urez betetzen zenez, beti zegoen funtzionamenduan, gainontzeko erreka-errotak geldi arazten lehorteen eraginik gabe. Jarduera biziko Zumaiako portuan zegoen azpiegitura nagusienetako bat zen. Bertatik, Erdi Aroaz geroztik, burdina esportatzen zen Europa iparraldeko herrialdeetara, eta lurralde haietatik zerealak ekartzen ziren. Bere garrantziaren zantzu bat: gutxienez 1203az geroztik, Nafarroako Erreinuan zegoen Orreagako Kolegiata ahaltsua zen Zumaiako parrokiaren eta Dorre izeneko lau erroten jabea. Ekonomia eta erlijio gune honen inguruan lekutzen zen arrantzaleen eta marinelen herrixka horrek 1347. urtean erdietsi zuen hiribildu maila.
XIX. mendera arte egun Amaia plaza dagoen eremuan lekutzen zen Zumaiako portu zaharrean gailentzen zen muinoan kokatzen dira San Pedro parrokia eta Presako Torrea. Presako Torrea marea-errota baten eraikin zaharretatik ikusgai dagoen aztarna bakarra da. Presaren uharkak gaur egungo Mareaerrota plazak eta Ardantzabidea kaleak osatzen duten eremu osoa hartzen zuen. Itsasgoretan urez betetzen zenez, beti zegoen funtzionamenduan, gainontzeko erreka-errotak geldi arazten lehorteen eraginik gabe. Jarduera biziko Zumaiako portuan zegoen azpiegitura nagusienetako bat zen. Bertatik, Erdi Aroaz geroztik, burdina esportatzen zen Europa iparraldeko herrialdeetara, eta lurralde haietatik zerealak ekartzen ziren. Bere garrantziaren zantzu bat: gutxienez 1203az geroztik, Nafarroako Erreinuan zegoen Orreagako Kolegiata ahaltsua zen Zumaiako parrokiaren eta Dorre izeneko lau erroten jabea. Ekonomia eta erlijio gune honen inguruan lekutzen zen arrantzaleen eta marinelen herrixka horrek 1347. urtean erdietsi zuen hiribildu maila.
San Martin elizaren azpian, haitzean zizelkatutako hilobi antropomorfoak dituen VI. mendeko mausoleo baten aztarnak aurkitu zituzten: Gipuzkoan aurkitutako tenplu kristau bati dagokion aztarren zaharrena da. XI. mendean Askizuko biztanleen parrokia zegoen bertan; herrixka hori gerora Getariako hiribilduko jurisdikzioan geratuko zen. Gaur egungo tenplua berantiarragoa da, landa-eremuko estilo gotikokoa, XV. eta XVI. mendeetakoa. Haatik, XIII. mendeko abside baten aztarnak ditu, bi leiho bikiz hornitua: Gipuzkoako gotikoaren arrasto zaharrena.
San Martin elizaren azpian, haitzean zizelkatutako hilobi antropomorfoak dituen VI. mendeko mausoleo baten aztarnak aurkitu zituzten: Gipuzkoan aurkitutako tenplu kristau bati dagokion aztarren zaharrena da. XI. mendean Askizuko biztanleen parrokia zegoen bertan; herrixka hori gerora Getariako hiribilduko jurisdikzioan geratuko zen. Gaur egungo tenplua berantiarragoa da, landa-eremuko estilo gotikokoa, XV. eta XVI. mendeetakoa. Haatik, XIII. mendeko abside baten aztarnak ditu, bi leiho bikiz hornitua: Gipuzkoako gotikoaren arrasto zaharrena.
San Martin elizaren azpian, haitzean zizelkatutako hilobi antropomorfoak dituen VI. mendeko mausoleo baten aztarnak aurkitu zituzten: Gipuzkoan aurkitutako tenplu kristau bati dagokion aztarren zaharrena da. XI. mendean Askizuko biztanleen parrokia zegoen bertan; herrixka hori gerora Getariako hiribilduko jurisdikzioan geratuko zen. Gaur egungo tenplua berantiarragoa da, landa-eremuko estilo gotikokoa, XV. eta XVI. mendeetakoa. Haatik, XIII. mendeko abside baten aztarnak ditu, bi leiho bikiz hornitua: Gipuzkoako gotikoaren arrasto zaharrena.
San Martin elizaren azpian, haitzean zizelkatutako hilobi antropomorfoak dituen VI. mendeko mausoleo baten aztarnak aurkitu zituzten: Gipuzkoan aurkitutako tenplu kristau bati dagokion aztarren zaharrena da. XI. mendean Askizuko biztanleen parrokia zegoen bertan; herrixka hori gerora Getariako hiribilduko jurisdikzioan geratuko zen. Gaur egungo tenplua berantiarragoa da, landa-eremuko estilo gotikokoa, XV. eta XVI. mendeetakoa. Haatik, XIII. mendeko abside baten aztarnak ditu, bi leiho bikiz hornitua: Gipuzkoako gotikoaren arrasto zaharrena.
Gaur egungo San Prudentzio ermita, Askizuko herrixkan lekutua, XV. eta XVI. mendeetakoa da, baina erlijio gune horren jatorria askoz ere antzinagokoa da. Arkeologoek barnean XII. mendeko altxor bat azaleratu zuten: gerrikoetako ehunka belarri eta plaka apaingarri, heraldika-irudiez apaindutako brontze urreztatuzkoak. Urtuketa, grabaketa eta koloretako beirazko esmaltatzea erabiliz egin zituzten. Noble eta zaldunen jantzietan erabili ohi ziren osagarri horiek, eta ziurrenera, zinopari modura utziko zituzten bertan, XI. eta XII. mendeetako Ipuscuan bizi zen guda testuinguruan: 1200. urteko konkistaren eta behin betikoz Gaztelako Erreinura sartzearen garaia izan zen.
Gaur egungo San Prudentzio ermita, Askizuko herrixkan lekutua, XV. eta XVI. mendeetakoa da, baina erlijio gune horren jatorria askoz ere antzinagokoa da. Arkeologoek barnean XII. mendeko altxor bat azaleratu zuten: gerrikoetako ehunka belarri eta plaka apaingarri, heraldika-irudiez apaindutako brontze urreztatuzkoak. Urtuketa, grabaketa eta koloretako beirazko esmaltatzea erabiliz egin zituzten. Noble eta zaldunen jantzietan erabili ohi ziren osagarri horiek, eta ziurrenera, zinopari modura utziko zituzten bertan, XI. eta XII. mendeetako Ipuscuan bizi zen guda testuinguruan: 1200. urteko konkistaren eta behin betikoz Gaztelako Erreinura sartzearen garaia izan zen.
Gaur egungo San Prudentzio ermita, Askizuko herrixkan lekutua, XV. eta XVI. mendeetakoa da, baina erlijio gune horren jatorria askoz ere antzinagokoa da. Arkeologoek barnean XII. mendeko altxor bat azaleratu zuten: gerrikoetako ehunka belarri eta plaka apaingarri, heraldika-irudiez apaindutako brontze urreztatuzkoak. Urtuketa, grabaketa eta koloretako beirazko esmaltatzea erabiliz egin zituzten. Noble eta zaldunen jantzietan erabili ohi ziren osagarri horiek, eta ziurrenera, zinopari modura utziko zituzten bertan, XI. eta XII. mendeetako Ipuscuan bizi zen guda testuinguruan: 1200. urteko konkistaren eta behin betikoz Gaztelako Erreinura sartzearen garaia izan zen.
Gaur egungo San Prudentzio ermita, Askizuko herrixkan lekutua, XV. eta XVI. mendeetakoa da, baina erlijio gune horren jatorria askoz ere antzinagokoa da. Arkeologoek barnean XII. mendeko altxor bat azaleratu zuten: gerrikoetako ehunka belarri eta plaka apaingarri, heraldika-irudiez apaindutako brontze urreztatuzkoak. Urtuketa, grabaketa eta koloretako beirazko esmaltatzea erabiliz egin zituzten. Noble eta zaldunen jantzietan erabili ohi ziren osagarri horiek, eta ziurrenera, zinopari modura utziko zituzten bertan, XI. eta XII. mendeetako Ipuscuan bizi zen guda testuinguruan: 1200. urteko konkistaren eta behin betikoz Gaztelako Erreinura sartzearen garaia izan zen.
Salbatore parrokia eta Zarautz Jauregia euskal gotikoaren bi harribitxi dira. Barnean aztarna arkitektoniko eta arkeologiko oso zaharrak daude: erromatarren garaiko eraikinak, Erdi Aroko hobiratzeak, gaur egungo elizaren aurrekari izandako tenpluen zimenduak... XI. mendean Getariak oso portu dinamikoa zuen arrantzari eta, batez ere, balea harrapaketari emana, orduan soilik euskal kostaldean garatzen zen jarduera aberatsa. Itsasoan zuen botereari esker, Nafarroako erregeak hiribildu maila ematea lortu zuten getariarrek XII. mendearen amaieran, Donostiaren foru berdinarekin. Estatutu hori Gaztelako erregeak berretsi egin zuen 1209an, lurralde hauek bereganatu zituenean. Beraz, Getaria Gipuzkoan eratu zen bigarren hiribildua izan zen.
Salbatore parrokia eta Zarautz Jauregia euskal gotikoaren bi harribitxi dira. Barnean aztarna arkitektoniko eta arkeologiko oso zaharrak daude: erromatarren garaiko eraikinak, Erdi Aroko hobiratzeak, gaur egungo elizaren aurrekari izandako tenpluen zimenduak... XI. mendean Getariak oso portu dinamikoa zuen arrantzari eta, batez ere, balea harrapaketari emana, orduan soilik euskal kostaldean garatzen zen jarduera aberatsa. Itsasoan zuen botereari esker, Nafarroako erregeak hiribildu maila ematea lortu zuten getariarrek XII. mendearen amaieran, Donostiaren foru berdinarekin. Estatutu hori Gaztelako erregeak berretsi egin zuen 1209an, lurralde hauek bereganatu zituenean. Beraz, Getaria Gipuzkoan eratu zen bigarren hiribildua izan zen.
Salbatore parrokia eta Zarautz Jauregia euskal gotikoaren bi harribitxi dira. Barnean aztarna arkitektoniko eta arkeologiko oso zaharrak daude: erromatarren garaiko eraikinak, Erdi Aroko hobiratzeak, gaur egungo elizaren aurrekari izandako tenpluen zimenduak... XI. mendean Getariak oso portu dinamikoa zuen arrantzari eta, batez ere, balea harrapaketari emana, orduan soilik euskal kostaldean garatzen zen jarduera aberatsa. Itsasoan zuen botereari esker, Nafarroako erregeak hiribildu maila ematea lortu zuten getariarrek XII. mendearen amaieran, Donostiaren foru berdinarekin. Estatutu hori Gaztelako erregeak berretsi egin zuen 1209an, lurralde hauek bereganatu zituenean. Beraz, Getaria Gipuzkoan eratu zen bigarren hiribildua izan zen.
Salbatore parrokia eta Zarautz Jauregia euskal gotikoaren bi harribitxi dira. Barnean aztarna arkitektoniko eta arkeologiko oso zaharrak daude: erromatarren garaiko eraikinak, Erdi Aroko hobiratzeak, gaur egungo elizaren aurrekari izandako tenpluen zimenduak... XI. mendean Getariak oso portu dinamikoa zuen arrantzari eta, batez ere, balea harrapaketari emana, orduan soilik euskal kostaldean garatzen zen jarduera aberatsa. Itsasoan zuen botereari esker, Nafarroako erregeak hiribildu maila ematea lortu zuten getariarrek XII. mendearen amaieran, Donostiaren foru berdinarekin. Estatutu hori Gaztelako erregeak berretsi egin zuen 1209an, lurralde hauek bereganatu zituenean. Beraz, Getaria Gipuzkoan eratu zen bigarren hiribildua izan zen.
Gipuzkoako landa-eremuko gotikoko tenplu nabarmenetako bat da; XV. eta XVI. mendeetan eraiki zen. Lurpean aurreko tenpluaren aztarnak eta horrekin lotutako hilobiratzeak geratzen dira. Horrek frogatzen du XI. mendean hori zela Elkanoko herrixkako parrokia, Saiazko Bailararen barnean. Bere lurretan zegoen Azken Portu izeneko ontziraleku zaharra, egun Zarautzen lekutzen dena. Ipuscua lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan herrixka horri ere aipamena egiten zaio: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senar, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako Jaun-Andreak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa Aragoiko San Juan de la Peña monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta beste ondasun batzuen artean, Elkanon zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
Gipuzkoako landa-eremuko gotikoko tenplu nabarmenetako bat da; XV. eta XVI. mendeetan eraiki zen. Lurpean aurreko tenpluaren aztarnak eta horrekin lotutako hilobiratzeak geratzen dira. Horrek frogatzen du XI. mendean hori zela Elkanoko herrixkako parrokia, Saiazko Bailararen barnean. Bere lurretan zegoen Azken Portu izeneko ontziraleku zaharra, egun Zarautzen lekutzen dena. Ipuscua lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan herrixka horri ere aipamena egiten zaio: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senar, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako Jaun-Andreak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa Aragoiko San Juan de la Peña monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta beste ondasun batzuen artean, Elkanon zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
Gipuzkoako landa-eremuko gotikoko tenplu nabarmenetako bat da; XV. eta XVI. mendeetan eraiki zen. Lurpean aurreko tenpluaren aztarnak eta horrekin lotutako hilobiratzeak geratzen dira. Horrek frogatzen du XI. mendean hori zela Elkanoko herrixkako parrokia, Saiazko Bailararen barnean. Bere lurretan zegoen Azken Portu izeneko ontziraleku zaharra, egun Zarautzen lekutzen dena. Ipuscua lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan herrixka horri ere aipamena egiten zaio: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senar, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako Jaun-Andreak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa Aragoiko San Juan de la Peña monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta beste ondasun batzuen artean, Elkanon zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
Gipuzkoako landa-eremuko gotikoko tenplu nabarmenetako bat da; XV. eta XVI. mendeetan eraiki zen. Lurpean aurreko tenpluaren aztarnak eta horrekin lotutako hilobiratzeak geratzen dira. Horrek frogatzen du XI. mendean hori zela Elkanoko herrixkako parrokia, Saiazko Bailararen barnean. Bere lurretan zegoen Azken Portu izeneko ontziraleku zaharra, egun Zarautzen lekutzen dena. Ipuscua lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan herrixka horri ere aipamena egiten zaio: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senar, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako Jaun-Andreak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa Aragoiko San Juan de la Peña monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta beste ondasun batzuen artean, Elkanon zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
Santa Maria Zeruratze parrokia eta Kanpandorrea Zarauzko historiaren muinean altxatzen dira: zorupean Burdin Aroko, erromatar garaiko eta Erdi Aroko eraikinen aztarnak geratzen dira. Horrela, badakigu XI. mendean Zarautz Santa Maria eliza horren inguruan egituratutako herrixka zela, arrantzari eta balea harrapaketari emana. Burdin garraioan eta merkataritzan ere aritzen zen. Burdina, dagoeneko erromatar garaian ekoizten zena, XI. eta XII. mendeetan hainbat haizeola edo burdinola aurrehidraulikoetan (oraindik lanerako uraren indarra baliatzen ez zutenetan) lantzen zuten. Zarauzko kontzejuak, hain justu, egoitza Kanpandorrean izan zuenak, Gaztelako erregeak hiribildu titulua ematea lortu zuen 1237an.
Santa Maria Zeruratze parrokia eta Kanpandorrea Zarauzko historiaren muinean altxatzen dira: zorupean Burdin Aroko, erromatar garaiko eta Erdi Aroko eraikinen aztarnak geratzen dira. Horrela, badakigu XI. mendean Zarautz Santa Maria eliza horren inguruan egituratutako herrixka zela, arrantzari eta balea harrapaketari emana. Burdin garraioan eta merkataritzan ere aritzen zen. Burdina, dagoeneko erromatar garaian ekoizten zena, XI. eta XII. mendeetan hainbat haizeola edo burdinola aurrehidraulikoetan (oraindik lanerako uraren indarra baliatzen ez zutenetan) lantzen zuten. Zarauzko kontzejuak, hain justu, egoitza Kanpandorrean izan zuenak, Gaztelako erregeak hiribildu titulua ematea lortu zuen 1237an.
Santa Maria Zeruratze parrokia eta Kanpandorrea Zarauzko historiaren muinean altxatzen dira: zorupean Burdin Aroko, erromatar garaiko eta Erdi Aroko eraikinen aztarnak geratzen dira. Horrela, badakigu XI. mendean Zarautz Santa Maria eliza horren inguruan egituratutako herrixka zela, arrantzari eta balea harrapaketari emana. Burdin garraioan eta merkataritzan ere aritzen zen. Burdina, dagoeneko erromatar garaian ekoizten zena, XI. eta XII. mendeetan hainbat haizeola edo burdinola aurrehidraulikoetan (oraindik lanerako uraren indarra baliatzen ez zutenetan) lantzen zuten. Zarauzko kontzejuak, hain justu, egoitza Kanpandorrean izan zuenak, Gaztelako erregeak hiribildu titulua ematea lortu zuen 1237an.
Santa Maria Zeruratze parrokia eta Kanpandorrea Zarauzko historiaren muinean altxatzen dira: zorupean Burdin Aroko, erromatar garaiko eta Erdi Aroko eraikinen aztarnak geratzen dira. Horrela, badakigu XI. mendean Zarautz Santa Maria eliza horren inguruan egituratutako herrixka zela, arrantzari eta balea harrapaketari emana. Burdin garraioan eta merkataritzan ere aritzen zen. Burdina, dagoeneko erromatar garaian ekoizten zena, XI. eta XII. mendeetan hainbat haizeola edo burdinola aurrehidraulikoetan (oraindik lanerako uraren indarra baliatzen ez zutenetan) lantzen zuten. Zarauzko kontzejuak, hain justu, egoitza Kanpandorrean izan zuenak, Gaztelako erregeak hiribildu titulua ematea lortu zuen 1237an.
San Sebastian ermita XVI. mendekoa da eta Urtetako herrixkan XI. mendean zegoen parrokiaren aztarnen gainean altxatu zen. Herrixka hori Ipuscuako kostaldean kokaturiko hainbat herrixketako bat zen. Zarauzko hiribildua sortu zenean, 1237an, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
San Sebastian ermita XVI. mendekoa da eta Urtetako herrixkan XI. mendean zegoen parrokiaren aztarnen gainean altxatu zen. Herrixka hori Ipuscuako kostaldean kokaturiko hainbat herrixketako bat zen. Zarauzko hiribildua sortu zenean, 1237an, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
San Sebastian ermita XVI. mendekoa da eta Urtetako herrixkan XI. mendean zegoen parrokiaren aztarnen gainean altxatu zen. Herrixka hori Ipuscuako kostaldean kokaturiko hainbat herrixketako bat zen. Zarauzko hiribildua sortu zenean, 1237an, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
San Sebastian ermita XVI. mendekoa da eta Urtetako herrixkan XI. mendean zegoen parrokiaren aztarnen gainean altxatu zen. Herrixka hori Ipuscuako kostaldean kokaturiko hainbat herrixketako bat zen. Zarauzko hiribildua sortu zenean, 1237an, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
Burdingintza funtsezko jarduera izan da egun Gipuzkoak hartzen duen lurraldean milaka urtetik hona. Kristo aurreko IV. mendean haizeolak martxan zeuden jadanik: aireztapenaz hornitutako behe-labeak, burdina-meatzeetatik eta egur-ikatzaren eta su-egurraren iturri ziren basoetatik gertuko hegietan induskatuak. XI. mendeaz geroztik ugaritu egin ziren, Manterola errekaren ibar honetan bertan aurkitu diren bederatzi mendi-burdinolen aztarna arkeologikoek erakusten duten eran. XIII. mendean burdinola hidraulikoak agertu ziren. Horiek uraren indarra erabiltzen zuten gori-gori zegoen burdina kolpatzen zuen mailuari eragiteko, eta sua suspertzeko airea emateko. Burdinola horiek Gipuzkoa osoan hedatu ziren: berrehun izatera iritsi ziren. Burdinezko erreminta, lanabes eta armen itsas esportazioak funtsezko garrantzia izan zuen Gipuzkoako ekonomian. Gaur egungo Agorregiko burdinola XVIII. mendekoa da, eta duela zenbait urte zaharberritu zen. Horrela, bisitariek urak eraginda bertako makineriak nola funtzionatzen duen ikus dezakete.
Argazkia: Aia Turismoa
Burdingintza funtsezko jarduera izan da egun Gipuzkoak hartzen duen lurraldean milaka urtetik hona. Kristo aurreko IV. mendean haizeolak martxan zeuden jadanik: aireztapenaz hornitutako behe-labeak, burdina-meatzeetatik eta egur-ikatzaren eta su-egurraren iturri ziren basoetatik gertuko hegietan induskatuak. XI. mendeaz geroztik ugaritu egin ziren, Manterola errekaren ibar honetan bertan aurkitu diren bederatzi mendi-burdinolen aztarna arkeologikoek erakusten duten eran. XIII. mendean burdinola hidraulikoak agertu ziren. Horiek uraren indarra erabiltzen zuten gori-gori zegoen burdina kolpatzen zuen mailuari eragiteko, eta sua suspertzeko airea emateko. Burdinola horiek Gipuzkoa osoan hedatu ziren: berrehun izatera iritsi ziren. Burdinezko erreminta, lanabes eta armen itsas esportazioak funtsezko garrantzia izan zuen Gipuzkoako ekonomian. Gaur egungo Agorregiko burdinola XVIII. mendekoa da, eta duela zenbait urte zaharberritu zen. Horrela, bisitariek urak eraginda bertako makineriak nola funtzionatzen duen ikus dezakete.
Argazkia: Aia Turismoa
Burdingintza funtsezko jarduera izan da egun Gipuzkoak hartzen duen lurraldean milaka urtetik hona. Kristo aurreko IV. mendean haizeolak martxan zeuden jadanik: aireztapenaz hornitutako behe-labeak, burdina-meatzeetatik eta egur-ikatzaren eta su-egurraren iturri ziren basoetatik gertuko hegietan induskatuak. XI. mendeaz geroztik ugaritu egin ziren, Manterola errekaren ibar honetan bertan aurkitu diren bederatzi mendi-burdinolen aztarna arkeologikoek erakusten duten eran. XIII. mendean burdinola hidraulikoak agertu ziren. Horiek uraren indarra erabiltzen zuten gori-gori zegoen burdina kolpatzen zuen mailuari eragiteko, eta sua suspertzeko airea emateko. Burdinola horiek Gipuzkoa osoan hedatu ziren: berrehun izatera iritsi ziren. Burdinezko erreminta, lanabes eta armen itsas esportazioak funtsezko garrantzia izan zuen Gipuzkoako ekonomian. Gaur egungo Agorregiko burdinola XVIII. mendekoa da, eta duela zenbait urte zaharberritu zen. Horrela, bisitariek urak eraginda bertako makineriak nola funtzionatzen duen ikus dezakete.
Argazkia: Aia Turismoa
Burdingintza funtsezko jarduera izan da egun Gipuzkoak hartzen duen lurraldean milaka urtetik hona. Kristo aurreko IV. mendean haizeolak martxan zeuden jadanik: aireztapenaz hornitutako behe-labeak, burdina-meatzeetatik eta egur-ikatzaren eta su-egurraren iturri ziren basoetatik gertuko hegietan induskatuak. XI. mendeaz geroztik ugaritu egin ziren, Manterola errekaren ibar honetan bertan aurkitu diren bederatzi mendi-burdinolen aztarna arkeologikoek erakusten duten eran. XIII. mendean burdinola hidraulikoak agertu ziren. Horiek uraren indarra erabiltzen zuten gori-gori zegoen burdina kolpatzen zuen mailuari eragiteko, eta sua suspertzeko airea emateko. Burdinola horiek Gipuzkoa osoan hedatu ziren: berrehun izatera iritsi ziren. Burdinezko erreminta, lanabes eta armen itsas esportazioak funtsezko garrantzia izan zuen Gipuzkoako ekonomian. Gaur egungo Agorregiko burdinola XVIII. mendekoa da, eta duela zenbait urte zaharberritu zen. Horrela, bisitariek urak eraginda bertako makineriak nola funtzionatzen duen ikus dezakete.
Argazkia: Aia Turismoa
San Esteban eliza XVI. mendeko eraikin gotiko itzela da, Aiako egungo udalerriko erdigune. Aia Saiazko Bailara osatzen zuten herrixketako bat zen XI. mendean, eta Ipuscuako lurraldea lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan haren aipamena ere egiten da: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senarrak, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako jaunak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa San Juan de la Peña Aragoiko monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta hainbat ondasunen artean, Aian zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
San Esteban eliza XVI. mendeko eraikin gotiko itzela da, Aiako egungo udalerriko erdigune. Aia Saiazko Bailara osatzen zuten herrixketako bat zen XI. mendean, eta Ipuscuako lurraldea lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan haren aipamena ere egiten da: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senarrak, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako jaunak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa San Juan de la Peña Aragoiko monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta hainbat ondasunen artean, Aian zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
San Esteban eliza XVI. mendeko eraikin gotiko itzela da, Aiako egungo udalerriko erdigune. Aia Saiazko Bailara osatzen zuten herrixketako bat zen XI. mendean, eta Ipuscuako lurraldea lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan haren aipamena ere egiten da: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senarrak, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako jaunak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa San Juan de la Peña Aragoiko monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta hainbat ondasunen artean, Aian zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
San Esteban eliza XVI. mendeko eraikin gotiko itzela da, Aiako egungo udalerriko erdigune. Aia Saiazko Bailara osatzen zuten herrixketako bat zen XI. mendean, eta Ipuscuako lurraldea lehen aldiz aipatzen duen 1025eko dokumentuan haren aipamena ere egiten da: Gayla de Ipuscua andreak eta, bere senarrak, Garcia de Azenarizek, Ipuscuako jaunak zirenek, Altzon kokatzen zen Olazabalgo Salbatore monasterioa San Juan de la Peña Aragoiko monasterio ahaltsuari eman zioten dohaintzan; eta hainbat ondasunen artean, Aian zituzten sagastiak eta behiak ere barneratu zituzten dohaintzan.
Santiago erreka xumearen beheko arroan, Portu baserriak Arrazubiako errenta-lonja zaharraren fatxada gotikoa mantentzen du. Bertan deskargatzen zuten Bizkaitik itsasoz iristen zen burdin mea. Ondoren pisatu eta zergak kobratzen zituzten, arroan gorako burdinoletara banatu aurretik. Halaber, ola horietan ekoiztu eta itsasorantz bidaltzen ziren burdinkiei ere zergak kobratzen zizkieten. Arroa horretan, XI. eta XIII. mendeen artean goraldia izan zuten haizeoletako bosten aztarnak aurkitu dira. Beranduago, burdinola hidraulikoek hartu zuten horien tokia, XIX. mendea arte euskal burdingintza boteretsua gauzatu zutenak.
Santiago erreka xumearen beheko arroan, Portu baserriak Arrazubiako errenta-lonja zaharraren fatxada gotikoa mantentzen du. Bertan deskargatzen zuten Bizkaitik itsasoz iristen zen burdin mea. Ondoren pisatu eta zergak kobratzen zituzten, arroan gorako burdinoletara banatu aurretik. Halaber, ola horietan ekoiztu eta itsasorantz bidaltzen ziren burdinkiei ere zergak kobratzen zizkieten. Arroa horretan, XI. eta XIII. mendeen artean goraldia izan zuten haizeoletako bosten aztarnak aurkitu dira. Beranduago, burdinola hidraulikoek hartu zuten horien tokia, XIX. mendea arte euskal burdingintza boteretsua gauzatu zutenak.
Santiago erreka xumearen beheko arroan, Portu baserriak Arrazubiako errenta-lonja zaharraren fatxada gotikoa mantentzen du. Bertan deskargatzen zuten Bizkaitik itsasoz iristen zen burdin mea. Ondoren pisatu eta zergak kobratzen zituzten, arroan gorako burdinoletara banatu aurretik. Halaber, ola horietan ekoiztu eta itsasorantz bidaltzen ziren burdinkiei ere zergak kobratzen zizkieten. Arroa horretan, XI. eta XIII. mendeen artean goraldia izan zuten haizeoletako bosten aztarnak aurkitu dira. Beranduago, burdinola hidraulikoek hartu zuten horien tokia, XIX. mendea arte euskal burdingintza boteretsua gauzatu zutenak.
Santiago erreka xumearen beheko arroan, Portu baserriak Arrazubiako errenta-lonja zaharraren fatxada gotikoa mantentzen du. Bertan deskargatzen zuten Bizkaitik itsasoz iristen zen burdin mea. Ondoren pisatu eta zergak kobratzen zituzten, arroan gorako burdinoletara banatu aurretik. Halaber, ola horietan ekoiztu eta itsasorantz bidaltzen ziren burdinkiei ere zergak kobratzen zizkieten. Arroa horretan, XI. eta XIII. mendeen artean goraldia izan zuten haizeoletako bosten aztarnak aurkitu dira. Beranduago, burdinola hidraulikoek hartu zuten horien tokia, XIX. mendea arte euskal burdingintza boteretsua gauzatu zutenak.
Orioko portu zaharra, herriko plazaren azpian lurperatua dagoena, gainean San Nikolas parrokia duen harkaitz ikusgarri baten azpian kokatzen zen. Hor bertan zegoen Orioko herrixkaren jatorrizko tenplua. Eta bere oinetan, Salatxo multzoa dago: bi etxeen azpian dagoen XVI. mendeko arkupea, zutik dirauen harresiaren ate bakarrerako pasagunea dena. Orio 1141eko dokumentu batean aipatzen da: Nafarroako Gartzia IV.a erregeak, Igeldoko eta Orioko herrixketan zituen jabetza guztiak eman zizkion Leireko monasterioari. Dohaintza horren 1178ko berrespenean hainbat saroberen (herri-lurren barneko lursail pribatuak) izenak zehazten dira, gaur egungo hainbat baserrien izenekin bat datozenak: Erretzabal, Saria, Aganduru, Munioeta eta Lusarbe. Orioko herrixka Donostiaren jurisdikziopean geratu zen, 1180 inguruan hiribildu hori sortu zenean. Aurrerantzean bertako portutik esportatzen zen burdinaren errege-zergak kobratzen zituen administrariaren kokagune garrantzitsu bat izan zen. Gaztelak eginiko konkistaren ondoren ere berdin jarraitu zuen,1379an hiribildu izendapena eskuratu zuen arte.
Orioko portu zaharra, herriko plazaren azpian lurperatua dagoena, gainean San Nikolas parrokia duen harkaitz ikusgarri baten azpian kokatzen zen. Hor bertan zegoen Orioko herrixkaren jatorrizko tenplua. Eta bere oinetan, Salatxo multzoa dago: bi etxeen azpian dagoen XVI. mendeko arkupea, zutik dirauen harresiaren ate bakarrerako pasagunea dena. Orio 1141eko dokumentu batean aipatzen da: Nafarroako Gartzia IV.a erregeak, Igeldoko eta Orioko herrixketan zituen jabetza guztiak eman zizkion Leireko monasterioari. Dohaintza horren 1178ko berrespenean hainbat saroberen (herri-lurren barneko lursail pribatuak) izenak zehazten dira, gaur egungo hainbat baserrien izenekin bat datozenak: Erretzabal, Saria, Aganduru, Munioeta eta Lusarbe. Orioko herrixka Donostiaren jurisdikziopean geratu zen, 1180 inguruan hiribildu hori sortu zenean. Aurrerantzean bertako portutik esportatzen zen burdinaren errege-zergak kobratzen zituen administrariaren kokagune garrantzitsu bat izan zen. Gaztelak eginiko konkistaren ondoren ere berdin jarraitu zuen,1379an hiribildu izendapena eskuratu zuen arte.
Orioko portu zaharra, herriko plazaren azpian lurperatua dagoena, gainean San Nikolas parrokia duen harkaitz ikusgarri baten azpian kokatzen zen. Hor bertan zegoen Orioko herrixkaren jatorrizko tenplua. Eta bere oinetan, Salatxo multzoa dago: bi etxeen azpian dagoen XVI. mendeko arkupea, zutik dirauen harresiaren ate bakarrerako pasagunea dena. Orio 1141eko dokumentu batean aipatzen da: Nafarroako Gartzia IV.a erregeak, Igeldoko eta Orioko herrixketan zituen jabetza guztiak eman zizkion Leireko monasterioari. Dohaintza horren 1178ko berrespenean hainbat saroberen (herri-lurren barneko lursail pribatuak) izenak zehazten dira, gaur egungo hainbat baserrien izenekin bat datozenak: Erretzabal, Saria, Aganduru, Munioeta eta Lusarbe. Orioko herrixka Donostiaren jurisdikziopean geratu zen, 1180 inguruan hiribildu hori sortu zenean. Aurrerantzean bertako portutik esportatzen zen burdinaren errege-zergak kobratzen zituen administrariaren kokagune garrantzitsu bat izan zen. Gaztelak eginiko konkistaren ondoren ere berdin jarraitu zuen,1379an hiribildu izendapena eskuratu zuen arte.
Orioko portu zaharra, herriko plazaren azpian lurperatua dagoena, gainean San Nikolas parrokia duen harkaitz ikusgarri baten azpian kokatzen zen. Hor bertan zegoen Orioko herrixkaren jatorrizko tenplua. Eta bere oinetan, Salatxo multzoa dago: bi etxeen azpian dagoen XVI. mendeko arkupea, zutik dirauen harresiaren ate bakarrerako pasagunea dena. Orio 1141eko dokumentu batean aipatzen da: Nafarroako Gartzia IV.a erregeak, Igeldoko eta Orioko herrixketan zituen jabetza guztiak eman zizkion Leireko monasterioari. Dohaintza horren 1178ko berrespenean hainbat saroberen (herri-lurren barneko lursail pribatuak) izenak zehazten dira, gaur egungo hainbat baserrien izenekin bat datozenak: Erretzabal, Saria, Aganduru, Munioeta eta Lusarbe. Orioko herrixka Donostiaren jurisdikziopean geratu zen, 1180 inguruan hiribildu hori sortu zenean. Aurrerantzean bertako portutik esportatzen zen burdinaren errege-zergak kobratzen zituen administrariaren kokagune garrantzitsu bat izan zen. Gaztelak eginiko konkistaren ondoren ere berdin jarraitu zuen,1379an hiribildu izendapena eskuratu zuen arte.
Kontxako badian zegoen Nafarroako erreinuko portu garrantzitsuena XI. eta XII. mendeetan. 1096. urteko Aita Santuaren bulda batean San Sebastian parrokia aipatzen zuen itsasertzean, egun Antiguo auzoa dagoen zonaldean; eta 1101. urtean berretsi zenez, aurretik, eliza hori eta bertako jabetzak Leireko monasterioari eman zitzaizkion dohaintzan. Jabetza horien artean, XII. mendean hainbat nasa, inbutu formako zurezko sare handi modukoak, aipatzen ziren. Nasa horiekin arrainak harrapatzen zituzten Igara errekastoaren bokalean, Ondarretako hondartzan. Halaber, pardina bat aipatzen zen, Itzurungo herrixkan, egun Donostiako Alde Zaharrak hartzen duen eremuan, Urgull mendiaren oinak sortzen duen portu naturalaren alboan zegoen nekazaritza eta abeltzaintzako eremua. Bere arrakastaren erakusle da Itzurungo portu giroko biztanleek bi parrokia zituztela: Andre Maria eta San Bizente, gaurdaino iraun dutenak. XII. mendearen amaieran aipatuak, eta ziurrenera, hainbat mende lehenagotik bertan zeudenak. Handik hurbil dago Santa Teresa komentua. Bertan X. mendeko hilobiratzeak aurkitu zituzten, Andre Maria parrokiarekin lotuak. Horrez gain, erromatarren garaiko kokagune baten aztarnak aurkitu ziren.
Itzurungo herrixka Donostiako hiribilduko buru bilakatu zen. Hiribildu titulu hori Nafarroako Antso VI.a Jakituna erregeak eman zuen 1180 inguruan: Gipuzkoako lehendabiziko hiribildua izan zen. Fundazio-dokumentua erabateko merkataritza-erregelamendua zen, eta Donostia itsas potentzia gisa garatzeko aukera eman zuen, Nafarroako erreinuko kostalde osoaren gaineko jurisdikzioarekin, Bidasoa ibaiaren bokaletik hasi eta Oria ibaiaren bokaleraino. Botere ekonomiko eta politikoari, botere erlijiozkoa eta militarra batzen zitzaizkion. XII. mendean moja agustindarren San Bartolome monasterioa sortu zen, Gipuzkoako zaharrena, eta Urgull mendiaren gailurrean gotorleku bat zegoen. Gotorleku hori da egungo Motako gazteluaren jatorria. Gaztelu hori, Hondarribia eta Beloagako gazteluekin batera, Nafarroako kostaldea defendatzeko erabiltzen zen. Gotorleku horiek, ordez, ez zuten saihestu Gaztelak gazteluak, hiribildua eta bertako lurrak bereganatzea, 1200. urtean.
Kontxako badian zegoen Nafarroako erreinuko portu garrantzitsuena XI. eta XII. mendeetan. 1096. urteko Aita Santuaren bulda batean San Sebastian parrokia aipatzen zuen itsasertzean, egun Antiguo auzoa dagoen zonaldean; eta 1101. urtean berretsi zenez, aurretik, eliza hori eta bertako jabetzak Leireko monasterioari eman zitzaizkion dohaintzan. Jabetza horien artean, XII. mendean hainbat nasa, inbutu formako zurezko sare handi modukoak, aipatzen ziren. Nasa horiekin arrainak harrapatzen zituzten Igara errekastoaren bokalean, Ondarretako hondartzan. Halaber, pardina bat aipatzen zen, Itzurungo herrixkan, egun Donostiako Alde Zaharrak hartzen duen eremuan, Urgull mendiaren oinak sortzen duen portu naturalaren alboan zegoen nekazaritza eta abeltzaintzako eremua. Bere arrakastaren erakusle da Itzurungo portu giroko biztanleek bi parrokia zituztela: Andre Maria eta San Bizente, gaurdaino iraun dutenak. XII. mendearen amaieran aipatuak, eta ziurrenera, hainbat mende lehenagotik bertan zeudenak. Handik hurbil dago Santa Teresa komentua. Bertan X. mendeko hilobiratzeak aurkitu zituzten, Andre Maria parrokiarekin lotuak. Horrez gain, erromatarren garaiko kokagune baten aztarnak aurkitu ziren.
Itzurungo herrixka Donostiako hiribilduko buru bilakatu zen. Hiribildu titulu hori Nafarroako Antso VI.a Jakituna erregeak eman zuen 1180 inguruan: Gipuzkoako lehendabiziko hiribildua izan zen. Fundazio-dokumentua erabateko merkataritza-erregelamendua zen, eta Donostia itsas potentzia gisa garatzeko aukera eman zuen, Nafarroako erreinuko kostalde osoaren gaineko jurisdikzioarekin, Bidasoa ibaiaren bokaletik hasi eta Oria ibaiaren bokaleraino. Botere ekonomiko eta politikoari, botere erlijiozkoa eta militarra batzen zitzaizkion. XII. mendean moja agustindarren San Bartolome monasterioa sortu zen, Gipuzkoako zaharrena, eta Urgull mendiaren gailurrean gotorleku bat zegoen. Gotorleku hori da egungo Motako gazteluaren jatorria. Gaztelu hori, Hondarribia eta Beloagako gazteluekin batera, Nafarroako kostaldea defendatzeko erabiltzen zen. Gotorleku horiek, ordez, ez zuten saihestu Gaztelak gazteluak, hiribildua eta bertako lurrak bereganatzea, 1200. urtean.
Kontxako badian zegoen Nafarroako erreinuko portu garrantzitsuena XI. eta XII. mendeetan. 1096. urteko Aita Santuaren bulda batean San Sebastian parrokia aipatzen zuen itsasertzean, egun Antiguo auzoa dagoen zonaldean; eta 1101. urtean berretsi zenez, aurretik, eliza hori eta bertako jabetzak Leireko monasterioari eman zitzaizkion dohaintzan. Jabetza horien artean, XII. mendean hainbat nasa, inbutu formako zurezko sare handi modukoak, aipatzen ziren. Nasa horiekin arrainak harrapatzen zituzten Igara errekastoaren bokalean, Ondarretako hondartzan. Halaber, pardina bat aipatzen zen, Itzurungo herrixkan, egun Donostiako Alde Zaharrak hartzen duen eremuan, Urgull mendiaren oinak sortzen duen portu naturalaren alboan zegoen nekazaritza eta abeltzaintzako eremua. Bere arrakastaren erakusle da Itzurungo portu giroko biztanleek bi parrokia zituztela: Andre Maria eta San Bizente, gaurdaino iraun dutenak. XII. mendearen amaieran aipatuak, eta ziurrenera, hainbat mende lehenagotik bertan zeudenak. Handik hurbil dago Santa Teresa komentua. Bertan X. mendeko hilobiratzeak aurkitu zituzten, Andre Maria parrokiarekin lotuak. Horrez gain, erromatarren garaiko kokagune baten aztarnak aurkitu ziren.
Itzurungo herrixka Donostiako hiribilduko buru bilakatu zen. Hiribildu titulu hori Nafarroako Antso VI.a Jakituna erregeak eman zuen 1180 inguruan: Gipuzkoako lehendabiziko hiribildua izan zen. Fundazio-dokumentua erabateko merkataritza-erregelamendua zen, eta Donostia itsas potentzia gisa garatzeko aukera eman zuen, Nafarroako erreinuko kostalde osoaren gaineko jurisdikzioarekin, Bidasoa ibaiaren bokaletik hasi eta Oria ibaiaren bokaleraino. Botere ekonomiko eta politikoari, botere erlijiozkoa eta militarra batzen zitzaizkion. XII. mendean moja agustindarren San Bartolome monasterioa sortu zen, Gipuzkoako zaharrena, eta Urgull mendiaren gailurrean gotorleku bat zegoen. Gotorleku hori da egungo Motako gazteluaren jatorria. Gaztelu hori, Hondarribia eta Beloagako gazteluekin batera, Nafarroako kostaldea defendatzeko erabiltzen zen. Gotorleku horiek, ordez, ez zuten saihestu Gaztelak gazteluak, hiribildua eta bertako lurrak bereganatzea, 1200. urtean.
Kontxako badian zegoen Nafarroako erreinuko portu garrantzitsuena XI. eta XII. mendeetan. 1096. urteko Aita Santuaren bulda batean San Sebastian parrokia aipatzen zuen itsasertzean, egun Antiguo auzoa dagoen zonaldean; eta 1101. urtean berretsi zenez, aurretik, eliza hori eta bertako jabetzak Leireko monasterioari eman zitzaizkion dohaintzan. Jabetza horien artean, XII. mendean hainbat nasa, inbutu formako zurezko sare handi modukoak, aipatzen ziren. Nasa horiekin arrainak harrapatzen zituzten Igara errekastoaren bokalean, Ondarretako hondartzan. Halaber, pardina bat aipatzen zen, Itzurungo herrixkan, egun Donostiako Alde Zaharrak hartzen duen eremuan, Urgull mendiaren oinak sortzen duen portu naturalaren alboan zegoen nekazaritza eta abeltzaintzako eremua. Bere arrakastaren erakusle da Itzurungo portu giroko biztanleek bi parrokia zituztela: Andre Maria eta San Bizente, gaurdaino iraun dutenak. XII. mendearen amaieran aipatuak, eta ziurrenera, hainbat mende lehenagotik bertan zeudenak. Handik hurbil dago Santa Teresa komentua. Bertan X. mendeko hilobiratzeak aurkitu zituzten, Andre Maria parrokiarekin lotuak. Horrez gain, erromatarren garaiko kokagune baten aztarnak aurkitu ziren.
Itzurungo herrixka Donostiako hiribilduko buru bilakatu zen. Hiribildu titulu hori Nafarroako Antso VI.a Jakituna erregeak eman zuen 1180 inguruan: Gipuzkoako lehendabiziko hiribildua izan zen. Fundazio-dokumentua erabateko merkataritza-erregelamendua zen, eta Donostia itsas potentzia gisa garatzeko aukera eman zuen, Nafarroako erreinuko kostalde osoaren gaineko jurisdikzioarekin, Bidasoa ibaiaren bokaletik hasi eta Oria ibaiaren bokaleraino. Botere ekonomiko eta politikoari, botere erlijiozkoa eta militarra batzen zitzaizkion. XII. mendean moja agustindarren San Bartolome monasterioa sortu zen, Gipuzkoako zaharrena, eta Urgull mendiaren gailurrean gotorleku bat zegoen. Gotorleku hori da egungo Motako gazteluaren jatorria. Gaztelu hori, Hondarribia eta Beloagako gazteluekin batera, Nafarroako kostaldea defendatzeko erabiltzen zen. Gotorleku horiek, ordez, ez zuten saihestu Gaztelak gazteluak, hiribildua eta bertako lurrak bereganatzea, 1200. urtean.
Tenplu gotiko arranditsu horren zorupean oinplano erdizirkularreko abside erromanikoa zuen eliza baten zimenduak aurkitu zituzten, halako absideekin Gipuzkoan dokumentatu diren urrietako bat, ziurrenera, XII. mendekoa. Garai hartan, Done Eztebe zen Lartaungo herrixkako parrokia (egungo Elizalde auzoa), Oiartzungo Ibarraren burua zena. Lurralde horretan burdin ekoizpenak garrantzi handia zuen: bertan hogeita hamar bat burdinola aurre hidrauliko aurkitu dira, XI. eta XIII. mendeen artean, urak mugitutako burdinolak agertu aurretik, hain ugariak zirenak. Burdina landu eta Pasaiako portutik esportatzen zuten. Oiartzungo ibarra Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende geratu zen, 1237an banandu zen arte.
Tenplu gotiko arranditsu horren zorupean oinplano erdizirkularreko abside erromanikoa zuen eliza baten zimenduak aurkitu zituzten, halako absideekin Gipuzkoan dokumentatu diren urrietako bat, ziurrenera, XII. mendekoa. Garai hartan, Done Eztebe zen Lartaungo herrixkako parrokia (egungo Elizalde auzoa), Oiartzungo Ibarraren burua zena. Lurralde horretan burdin ekoizpenak garrantzi handia zuen: bertan hogeita hamar bat burdinola aurre hidrauliko aurkitu dira, XI. eta XIII. mendeen artean, urak mugitutako burdinolak agertu aurretik, hain ugariak zirenak. Burdina landu eta Pasaiako portutik esportatzen zuten. Oiartzungo ibarra Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende geratu zen, 1237an banandu zen arte.
Tenplu gotiko arranditsu horren zorupean oinplano erdizirkularreko abside erromanikoa zuen eliza baten zimenduak aurkitu zituzten, halako absideekin Gipuzkoan dokumentatu diren urrietako bat, ziurrenera, XII. mendekoa. Garai hartan, Done Eztebe zen Lartaungo herrixkako parrokia (egungo Elizalde auzoa), Oiartzungo Ibarraren burua zena. Lurralde horretan burdin ekoizpenak garrantzi handia zuen: bertan hogeita hamar bat burdinola aurre hidrauliko aurkitu dira, XI. eta XIII. mendeen artean, urak mugitutako burdinolak agertu aurretik, hain ugariak zirenak. Burdina landu eta Pasaiako portutik esportatzen zuten. Oiartzungo ibarra Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende geratu zen, 1237an banandu zen arte.
Tenplu gotiko arranditsu horren zorupean oinplano erdizirkularreko abside erromanikoa zuen eliza baten zimenduak aurkitu zituzten, halako absideekin Gipuzkoan dokumentatu diren urrietako bat, ziurrenera, XII. mendekoa. Garai hartan, Done Eztebe zen Lartaungo herrixkako parrokia (egungo Elizalde auzoa), Oiartzungo Ibarraren burua zena. Lurralde horretan burdin ekoizpenak garrantzi handia zuen: bertan hogeita hamar bat burdinola aurre hidrauliko aurkitu dira, XI. eta XIII. mendeen artean, urak mugitutako burdinolak agertu aurretik, hain ugariak zirenak. Burdina landu eta Pasaiako portutik esportatzen zuten. Oiartzungo ibarra Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende geratu zen, 1237an banandu zen arte.
XII. mendean hiru gazteluk defendatzen zuten Nafarroako erreinuko kostaldea: Donostiakoak, Hondarribikoak eta Beloagakoak. Azken horren aztarnak Arkaleko gailurrean ikus daitezke oraindik, Oiartzunen. Ekonomiari eta itsasoari dagokionez indar handia zuen lurraldeak, eta Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende zegoen, 1180. urte inguruan sortu zenetik. Hain zuzen ere, balio estrategiko hori dela medio, Gaztelako Alfontso VIII.a erregeak konkistatu egin zuen 1200. urtean.
Argazkia: Oiartzungo udala
XII. mendean hiru gazteluk defendatzen zuten Nafarroako erreinuko kostaldea: Donostiakoak, Hondarribikoak eta Beloagakoak. Azken horren aztarnak Arkaleko gailurrean ikus daitezke oraindik, Oiartzunen. Ekonomiari eta itsasoari dagokionez indar handia zuen lurraldeak, eta Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende zegoen, 1180. urte inguruan sortu zenetik. Hain zuzen ere, balio estrategiko hori dela medio, Gaztelako Alfontso VIII.a erregeak konkistatu egin zuen 1200. urtean.
Argazkia: Oiartzungo udala
XII. mendean hiru gazteluk defendatzen zuten Nafarroako erreinuko kostaldea: Donostiakoak, Hondarribikoak eta Beloagakoak. Azken horren aztarnak Arkaleko gailurrean ikus daitezke oraindik, Oiartzunen. Ekonomiari eta itsasoari dagokionez indar handia zuen lurraldeak, eta Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende zegoen, 1180. urte inguruan sortu zenetik. Hain zuzen ere, balio estrategiko hori dela medio, Gaztelako Alfontso VIII.a erregeak konkistatu egin zuen 1200. urtean.
Argazkia: Oiartzungo udala
XII. mendean hiru gazteluk defendatzen zuten Nafarroako erreinuko kostaldea: Donostiakoak, Hondarribikoak eta Beloagakoak. Azken horren aztarnak Arkaleko gailurrean ikus daitezke oraindik, Oiartzunen. Ekonomiari eta itsasoari dagokionez indar handia zuen lurraldeak, eta Donostiako hiribilduaren jurisdikzioaren mende zegoen, 1180. urte inguruan sortu zenetik. Hain zuzen ere, balio estrategiko hori dela medio, Gaztelako Alfontso VIII.a erregeak konkistatu egin zuen 1200. urtean.
Argazkia: Oiartzungo udala
Junkalekoa eta Itziarkoa dira Gipuzkoako ama birjina erromaniko bakarrak, biak kostaldeko gune garrantzitsutan lekutuak. Tradizioari jarraikiz, Junkaleko Ama Birjina Bidasoako errioko ihi artean agertu zen, erromatarrek Oiassoko portua eraiki zuten lekuan, hots, Irungo portua egon zen tokian, XIX. mendean idortu eta urbanizatu egin zuten arte. Kostaldeko gune honetan XII. mendean Ama Birjina gurtzen zen tenpluaren gainean altxatu zen gaur egungo Junkaleko Andre Mariaren parrokia gotikoa.
Garai hartan Irungo herrixkak kokaleku estrategikoa zuen: Bidasoaren ertzean, Nafarroako erreinuaren kostaldearen ekialdeko mugan, Baskonia-Akitaniako dukerriaren mugakide. Gainera, itsasorako irteera zuen, arrantza- eta merkataritza-jardueretarako zinez garrantzitsua. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
Junkalekoa eta Itziarkoa dira Gipuzkoako ama birjina erromaniko bakarrak, biak kostaldeko gune garrantzitsutan lekutuak. Tradizioari jarraikiz, Junkaleko Ama Birjina Bidasoako errioko ihi artean agertu zen, erromatarrek Oiassoko portua eraiki zuten lekuan, hots, Irungo portua egon zen tokian, XIX. mendean idortu eta urbanizatu egin zuten arte. Kostaldeko gune honetan XII. mendean Ama Birjina gurtzen zen tenpluaren gainean altxatu zen gaur egungo Junkaleko Andre Mariaren parrokia gotikoa.
Garai hartan Irungo herrixkak kokaleku estrategikoa zuen: Bidasoaren ertzean, Nafarroako erreinuaren kostaldearen ekialdeko mugan, Baskonia-Akitaniako dukerriaren mugakide. Gainera, itsasorako irteera zuen, arrantza- eta merkataritza-jardueretarako zinez garrantzitsua. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
Junkalekoa eta Itziarkoa dira Gipuzkoako ama birjina erromaniko bakarrak, biak kostaldeko gune garrantzitsutan lekutuak. Tradizioari jarraikiz, Junkaleko Ama Birjina Bidasoako errioko ihi artean agertu zen, erromatarrek Oiassoko portua eraiki zuten lekuan, hots, Irungo portua egon zen tokian, XIX. mendean idortu eta urbanizatu egin zuten arte. Kostaldeko gune honetan XII. mendean Ama Birjina gurtzen zen tenpluaren gainean altxatu zen gaur egungo Junkaleko Andre Mariaren parrokia gotikoa.
Garai hartan Irungo herrixkak kokaleku estrategikoa zuen: Bidasoaren ertzean, Nafarroako erreinuaren kostaldearen ekialdeko mugan, Baskonia-Akitaniako dukerriaren mugakide. Gainera, itsasorako irteera zuen, arrantza- eta merkataritza-jardueretarako zinez garrantzitsua. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
Junkalekoa eta Itziarkoa dira Gipuzkoako ama birjina erromaniko bakarrak, biak kostaldeko gune garrantzitsutan lekutuak. Tradizioari jarraikiz, Junkaleko Ama Birjina Bidasoako errioko ihi artean agertu zen, erromatarrek Oiassoko portua eraiki zuten lekuan, hots, Irungo portua egon zen tokian, XIX. mendean idortu eta urbanizatu egin zuten arte. Kostaldeko gune honetan XII. mendean Ama Birjina gurtzen zen tenpluaren gainean altxatu zen gaur egungo Junkaleko Andre Mariaren parrokia gotikoa.
Garai hartan Irungo herrixkak kokaleku estrategikoa zuen: Bidasoaren ertzean, Nafarroako erreinuaren kostaldearen ekialdeko mugan, Baskonia-Akitaniako dukerriaren mugakide. Gainera, itsasorako irteera zuen, arrantza- eta merkataritza-jardueretarako zinez garrantzitsua. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, azken horren jurisdikzioaren barnean geratu zen.
XVI. mendean eraiki zen Santa Elenako egungo ermita, eta hainbat altxor arkeologiko gordetzen ditu: Oiasso hiri erromatarreko nekropoli bat eta Santa Elenari eskainitako X. mendeko ermita baten zimenduak.
XVI. mendean eraiki zen Santa Elenako egungo ermita, eta hainbat altxor arkeologiko gordetzen ditu: Oiasso hiri erromatarreko nekropoli bat eta Santa Elenari eskainitako X. mendeko ermita baten zimenduak.
XVI. mendean eraiki zen Santa Elenako egungo ermita, eta hainbat altxor arkeologiko gordetzen ditu: Oiasso hiri erromatarreko nekropoli bat eta Santa Elenari eskainitako X. mendeko ermita baten zimenduak.
XVI. mendean eraiki zen Santa Elenako egungo ermita, eta hainbat altxor arkeologiko gordetzen ditu: Oiasso hiri erromatarreko nekropoli bat eta Santa Elenari eskainitako X. mendeko ermita baten zimenduak.
Txingudiko badian duen kokapen estrategikoa dela medio, Hondarribiak setioak eta borrokak bizi izan ditu hainbat mendez. Egungo gaztelua lehergailuen kontra babestutako eraikuntza handi bat da. XVI. mendean eraiki zuten, eta bere fatxadan artilleriako hainbat eta hainbat erasoren lorratzak ikus daitezke. Orobat, Erdi Aroko zenbait dorre eta murruren arrastoak ikus daitezke. Multzoa XII. mendean jadanik Nafarroako Erresumaren kostaldearen ekialdeko muturra defendatzen zuen gazteluak hartzen zuen eremuan dago: Baskonia-Akitaniako dukerriarekin muga egiten zuen kokalekua zen, eta portuak, Bidasoaren bokalean, arrantza- eta merkataritza-jarduera bizia zuen. Aipagarriak ziren burdin mearen eta arkeologoek Bidasoa ibaiaren beheko arroan aurkitu dituzten haizeoletan egindako burdinaren joan-etorriak. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, herrixka bere mende geratu zen. Haatik, 1200. urtean, Gaztelako Alfontso VIII.ak Hondarribia bere gaztelu eta guzti konkistatu zuen, Nafarroako Erreinuko kostalde osoa bezalaxe. Zertxobait beranduago, 1203an, Hondarribiko biztanleek errege konkistatzaileak hiribildu maila eman ziezaietela lortu zuten: Gipuzkoako hirugarren hiribildu zaharrena da.
Txingudiko badian duen kokapen estrategikoa dela medio, Hondarribiak setioak eta borrokak bizi izan ditu hainbat mendez. Egungo gaztelua lehergailuen kontra babestutako eraikuntza handi bat da. XVI. mendean eraiki zuten, eta bere fatxadan artilleriako hainbat eta hainbat erasoren lorratzak ikus daitezke. Orobat, Erdi Aroko zenbait dorre eta murruren arrastoak ikus daitezke. Multzoa XII. mendean jadanik Nafarroako Erresumaren kostaldearen ekialdeko muturra defendatzen zuen gazteluak hartzen zuen eremuan dago: Baskonia-Akitaniako dukerriarekin muga egiten zuen kokalekua zen, eta portuak, Bidasoaren bokalean, arrantza- eta merkataritza-jarduera bizia zuen. Aipagarriak ziren burdin mearen eta arkeologoek Bidasoa ibaiaren beheko arroan aurkitu dituzten haizeoletan egindako burdinaren joan-etorriak. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, herrixka bere mende geratu zen. Haatik, 1200. urtean, Gaztelako Alfontso VIII.ak Hondarribia bere gaztelu eta guzti konkistatu zuen, Nafarroako Erreinuko kostalde osoa bezalaxe. Zertxobait beranduago, 1203an, Hondarribiko biztanleek errege konkistatzaileak hiribildu maila eman ziezaietela lortu zuten: Gipuzkoako hirugarren hiribildu zaharrena da.
Txingudiko badian duen kokapen estrategikoa dela medio, Hondarribiak setioak eta borrokak bizi izan ditu hainbat mendez. Egungo gaztelua lehergailuen kontra babestutako eraikuntza handi bat da. XVI. mendean eraiki zuten, eta bere fatxadan artilleriako hainbat eta hainbat erasoren lorratzak ikus daitezke. Orobat, Erdi Aroko zenbait dorre eta murruren arrastoak ikus daitezke. Multzoa XII. mendean jadanik Nafarroako Erresumaren kostaldearen ekialdeko muturra defendatzen zuen gazteluak hartzen zuen eremuan dago: Baskonia-Akitaniako dukerriarekin muga egiten zuen kokalekua zen, eta portuak, Bidasoaren bokalean, arrantza- eta merkataritza-jarduera bizia zuen. Aipagarriak ziren burdin mearen eta arkeologoek Bidasoa ibaiaren beheko arroan aurkitu dituzten haizeoletan egindako burdinaren joan-etorriak. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, herrixka bere mende geratu zen. Haatik, 1200. urtean, Gaztelako Alfontso VIII.ak Hondarribia bere gaztelu eta guzti konkistatu zuen, Nafarroako Erreinuko kostalde osoa bezalaxe. Zertxobait beranduago, 1203an, Hondarribiko biztanleek errege konkistatzaileak hiribildu maila eman ziezaietela lortu zuten: Gipuzkoako hirugarren hiribildu zaharrena da.
Txingudiko badian duen kokapen estrategikoa dela medio, Hondarribiak setioak eta borrokak bizi izan ditu hainbat mendez. Egungo gaztelua lehergailuen kontra babestutako eraikuntza handi bat da. XVI. mendean eraiki zuten, eta bere fatxadan artilleriako hainbat eta hainbat erasoren lorratzak ikus daitezke. Orobat, Erdi Aroko zenbait dorre eta murruren arrastoak ikus daitezke. Multzoa XII. mendean jadanik Nafarroako Erresumaren kostaldearen ekialdeko muturra defendatzen zuen gazteluak hartzen zuen eremuan dago: Baskonia-Akitaniako dukerriarekin muga egiten zuen kokalekua zen, eta portuak, Bidasoaren bokalean, arrantza- eta merkataritza-jarduera bizia zuen. Aipagarriak ziren burdin mearen eta arkeologoek Bidasoa ibaiaren beheko arroan aurkitu dituzten haizeoletan egindako burdinaren joan-etorriak. Donostiako hiribildua sortu zenean, 1180 inguruan, herrixka bere mende geratu zen. Haatik, 1200. urtean, Gaztelako Alfontso VIII.ak Hondarribia bere gaztelu eta guzti konkistatu zuen, Nafarroako Erreinuko kostalde osoa bezalaxe. Zertxobait beranduago, 1203an, Hondarribiko biztanleek errege konkistatzaileak hiribildu maila eman ziezaietela lortu zuten: Gipuzkoako hirugarren hiribildu zaharrena da.